Ես գիտեմ, որ մենք աշխարհի լավագույն թիմն ենք, եւ կարեւոր չէ՝ կողքից ինչ են ասում: Գուցե, մի քանի տարուց մենք չլինենք, բայց այս պահին մենք կանք: Մեր անկեղծությունն ու մտերմությունը թույլ չի տա, որ մենք ամեն բան ինքնահոսի թողնենք:
Այս մասին NEWS.am Sport-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց շախմատի Հայաստանի հավաքականի առաջատար, համաշխարհային դասակարգման երկրորդ համար Լեւոն Արոնյանը:
Լեւոն, ի՞նչը խանգարեց քեզ աշխարհի չեմպիոնի հավակնորդների մրցաշարում հաջողության հասնել:
Այս անգամ կարող եմ ասել, որ ինձ ավելի հանգիստ եւ լավ էի զգում: Մի քանի բան կար, որոնց պատճառով երեւի խաղս չստացվեց:
Հավակնորդների մրցաշարում հայերը քեզնից սպասում են միայն հաղթանակ: Դա լրացուցիչ ճնշում չի առաջացնո՞ւմ:
Դա միշտ էլ կա: Հայ լինելու ամենամեծ առավելությունը հենց դա է՝ բազմաթիվ հայեր հետեւում ենք քեզ: Բայց դա ճնշում չէ, ընդհակառակը՝ ուժ է տալիս: Լինում են մրցաշարեր, որտեղ սխալ որոշումներ ես կայացնում, եւ ամեն բան հակառակ է գնում:
Հաղթանակներդ ընտանիքիդ հետ ես կիսում, իսկ ինչպե՞ս ես հաղթահարում պարտությունը:
Պարտությունները նորմալ եմ տանում: Երբ փոքր էի, երբեք չէի մտածի, որ կկարողանամ այս կարգի շախմատ խաղալ: Դա չի նշանակում, որ ես հիմա հանգստացել եմ: Յուրաքանչյուր հաղթանակ ինձ համար բոնուս է: Ես շատ շնորհակալ եմ, որ այս շնորհը ունեմ եւ կարողացել եմ առաջ տանել: Միշտ չէ, որ ամեն բան ստացվում է: Կարեւոր մրցաշարերում այդքան էլ լավ չեմ խաղում: Փորձում եմ գտնել դրա պատճառները:
Հայաստան ես եկել հավաքականի հավաքներին մասնակցելու համար:
Պատճառը միայն դա չէ: Ընկերուհիս տեղափոխվեց Հայաստան, հիմա այստեղ է ապրում: Այժմ ավելի շատ ժամանակ այստեղ կանցկացնեմ: Արիանան շատ է սիրում այստեղ ապրել: Նա Հայաստանի մասին ավելի շատ բան գիտի, քան ես: Հուսամ, որ նա այնքան կսիրի Հայաստանը, որ կցանկանա ընդմիշտ այստեղ բնակվել:
Ամռանը մեկնելու ես ԱՄՆ: Ի՞նչ նպատակներ ունես:
Ընկերներս այնտեղ են: Միշտ կանչում էին, բայց հնարավորություն չկար: Այժմ ժամանակս թույլ է տալիս: Այնտեղ ամերիկացի երեխաների համար հավաք է լինելու, ինչպես Հայաստանում է լինում: Այս անգամ էլ ԱՄՆ-ի հայ երեխաների համար հավաք կանենք, որին կմասնակցեն նաեւ մեր մարզիչները՝ Մելիքսեթ Խաչիյանը, ով իմ առաջին մարզիչն է եղել, Անդրանիկ Մատիկոզյանը: Երեխաների հետ կաշխատենք, 90-ականների ընկերներով կհավաքվենք: Շատ բան ենք կիսել իրար հետ, հիմա հանդիպում ենք տարբեր երկրներում:
Անցյալ տարի գնացիր Նյու Յորք: Ասում էիր, որ շատ էիր ցանկանում այդ քաղաքում լինել: Կապրեի՞ր այդ քաղաքում:
Նյու Յորքը շատ հավանեցի, բայց ապրել, չեմ կարող ասել: Ես շատ եմ սիրում Սան Սեբաստիան քաղաքը, Բեռլինը, Երեւանը: Նյու Յորքում ապրելը դժվար կլիներ: Մրցաշարերս հիմնականում Եվրոպայում են:
Այս տարի հավաքականի հինգերորդ շախմատիստը կլինի Տիգրան Քոթանջյանը: Նա կարգով շատ է զիջում առաջին չորսին:
Դե, թիմում մեծ տարբերություն չկա՝ հինգերորդն ով է: Առաջին չորսը շատ ուժեղ են: Եթե հինգերորդը մոտ լիներ առաջին քառյակին, դա լրիվ այլ կլիներ, բայց այժմ այդպես չէ:
Լեւոն, վերջին բոլոր առաջնություններում Հայաստանի հավաքականը հանդես է գալիս նույն կազմով: Դա ինչ-որ տեղ չի՞ խոչրնդոտում հայ շախմատիստների տրամադրվածության ավելացմանը: Եթե անգամ ձեր մեջ, բացի առաջին համարից, մյուս շախմատիստները մրցեին հավաքականում տեղ գրավելու համար, ինչպես դա արվում է շատ երկրներում, գուցե ավելի արդյունավե՞տ լիներ:
Դրա մեջ իմաստ կա: Բայց հավաքականի տղաները այդքան տարի միասին խաղում են եւ արդյունքեր են գրանցել: Նրանք իսկապես լավն են: Եթե ես տեսնեի, որ Վլադիմիրը, Սերգեյը կամ Գաբրիելը մի գլուխ բարձր չլինեին մյուսներից, այդ դեպքում ես համաձայն կլինեի: Եթե վարկանիշային տարբերությունը լիներ 20, գուցե, բայց այս դեպքում 50 է տարբերություն: Մենք ոչ թե պետք է նստենք մտածենք, թե ինչ անենք որ այս թիմը մնա, այլ պետք է օգնենք եկող սերունդին: Նախկին սերունդը գուցե երիտասարդներին տեղ չէր տալիս, իսկ այժմ այդպես չէ: Ես գրեթե բոլոր երիտասարդների՝ Արման Փաշիկյանի, Հրանտ Մելքումյանի, Զավեն Անդրիասյանի համար փորձել եմ օգտակար լինել: Վլադիմիր Հակոբյանը միշտ դասեր է տալիս: Նրա մոտ սովորում է եկող սերունդը:
Այդ դեպքում երիտասարդները մասնակցում են Հայաստանի առաջնությանը: Լավագույն դեպքում ընդգրկվում են հավաքական: Եվ հետո սկսում է լճացումը:
Այստեղ կա իմ ու Գաբրիելի սխալը: Երբ մենք նրանց հետ աշխատում էինք, շատ բան էինք տալիս: Երբ այդ սկզբնախաղը նրանք գիտեն, հետո ստիմուլ չեն ունենում, հետ են վարժվում աշխատանքից: Լինում է, ցանկանում ես լավ բան անել, բայց հակառակն է ստացվում:
Գուցե աճելու տեղ չկա:
Ոչ, մեր երիտասարդները լավն են: Մեկի մոտ մի բան է պակաս, մյուսի մոտ մեկ այլ բան: Բայց նրանք աչքաթող արված չեն: Իսկապես, նրանց համար ամեն բան արվում է: Գուցե, մենք ենք սխալ անում, որ չենք թողնում, որ նրանք միայնակ լողան: Մարզիչների պակաս ունենք: Գաբրիելի հետ տարբեր բաների շուրջ մտածում ենք: Գուցե, երեխաների համար փոքր դասեր կազմակերպենք:
Նախորդ տարի Եվրոպայի առաջնությանը Սերգեյ Մովսեսյանն այդքան էլ լավ մարզավիճակում չէր եւ աշխարհի առաջնությանն էլ նույն կազմով խաղացիք: Ստացվում է, որ Հայաստանի հավաքականը փոխարինող շախմատիստներ չունի:
Ճիշտն ասած, իմ ցանկությունն էր, որ նույն կազմով խաղայինք, քանի որ Եվրոպայի առաջնությունում վերջին անգամ հաղթել էինք 1999-ին: Բայց հաճախ ամբիացիաները հնարավորություններին գերազանցում են
Երիտասարդների թվում տաղանդավոր շախմատիստների տեսնո՞ւմ ես:
Կարեն Գրիգորյանը, Հովիկ Գաբուզյանը կայացած շախմատիստներ են, պետք է իրենց վրա աշխատեն: Բայց դժվար է ասել: Երբ ես դիտում էի Կարլսենի խաղերը, երբեք չէի մտածի, որ նա ուժեղ շախմատիստ կդառնա: Երբ ես 19 տարեկան էի, չէի մտածում, որ ես ուժեղ շախմատիստի համբավ չունեմ, բայց գիտեի, որ ուժեղ եմ խաղում: Շատերը գուցե մտածում էին, որ ես 2500 վարկանիշից չեմ անցնի: Լինում է, որ 18 տարեկանից հետո մոտդ շատ բան է փոխվում, նոր շունչ ես առնում:
Հետաքրքիր է, իսկ ինչո՞ւ չէիր մտածում, որ Կարլսենը հայտնի շախմատիստ կդառնա:
Դե, որ ճիշտն ասեմ, նրա ոճն ինձ երբեք դուր չի եկել: Նա ավելի շատ փորձում էր հոգեբանորեն ճնշել մրցակցին ու կոնկրետ շախմատային ոճ չուներ: Դրա համար միշտ կարծել եմ, որ նա ուժեղների դեմ չի կարող այդպես խաղալ: Բայց ապացուցեց, որ կարող է փոխվել եւ այլ շախմատ խաղալ:
Նրա մասին հաճախ ասում են, որ Կարլսենը ոչ այնքան տաղանդի, որքան աշխատասիրության շնորհիվ է հաջողություններ գրանցել:
Ավելի շատ բնավորության շնորհիվ է: Կարողանում է հավաքվել, ուժ գտնել: Առաջ Կասպարովն էր, որ միշտ պայքարում էր ու զանազան տարբերակներ փորձում, հետո՝ Տոպալովը: Գալիք սերունդը նույնպես այդպես է սովորում, եւ դա շատ ողջունելի է:
Կասպարովը շատ է գովում Մագնուսին: Կասպարովը մեր հայրենակիցն է: Չի եղե՞լ, որ նա քեզ աջակցի կամ փորձի օգնել:
Ինձ համար շատ լավ կլիներ աշխարհի ամենալեգենդար շախմատիստի հետ պարապելը, բայց դե դա միայն ցանկությամբ չի լինում: Առիթ չի եղել: Հիմա էլ ես այն տարիքում չեմ, որ սկսեմ պարապել:
Մագնուս Կարլսենի հետ մրցաշարերից դուրս շփվո՞ւմ ես:
Մեկ-մեկ լինում է, որ շփվենք: Բայց միեւնույն է շախմատիստների հետ ընկերությունը դժվար է: Կարծես ինչ-որ բան ցանկանում են թաքցնեն:
Այդ դեպքում ինչպե՞ս է ստացվում, որ Գաբրիելը ամենամտերիմ ընկերներիցդ մեկն է:
Նրա հետ էլ հեշտ չէ: Դիրքերի պատճառով հաճախ ենք վիճում: Գաբրիելի վարկանիշը նրա խաղին համապատասխան չէ: Երբ ես մի բան ասում եմ, բայց նա այլ կարծիք է ունենում, շատ ագրեսիվ է պատասխանում: Ես գիտեմ նրա հնարավորությունները:
Հնարավո՞ր է, որ ժամանակին Գաբրիելը կամ Տիգրանը քեզ պես հեռանային Հայաստանից եւ ավելի մեծ բարձրունքների հասնեին:
Հնարավոր է: Այստեղ հարցը Հայաստանից հեռանալը չէ: Ես ու Գաբրիելը դժվար կյանք ենք տեսել: Իհարկե օգնություն կար, բայց մենք մեզ չէինք կարող թույլ տալ հազար դոլար ծախսել եւ գնալ, մրցաշարերի մասնակցել: Մենք ամբողջ կյանքում միայն գնացքներ էինք տեսել, իսկ եթե ապրեինք Ֆրանսիայում կամ Գերմանիայում, հնարավորություն կունենայինք հեշտությամբ այլ մրցաշարերի գնալ: Այդպես ես ուժեղ շախմատիստ դառնում:
Այսինքն, երիտասարդ շախմատիստները ճիշտ կանեն գնան ու ապրե՞ն Եվրոպայում:
Դե, եթե ինքնաթիռի գները նույնը մնան, դժվար կլինի: Բայց այսօր շախմատիստներին շատ են օգնում: Ժողովուրդը նույնպես շատ է օգնում տղաներին:
Մրցաշարերից հետո հայ մեծահարուստները դրամական պարգեւ տալի՞ս են:
Այո, հաճախ է լինում: Իհարկե, հաղթանակների դեպքում, բայց մեր հաղթանակը դրա համար չէ:
Ի՞նչ տրամադրվածություն կա Օլիմպիադայից առաջ:
Վերջին երկու մրցաշարերում վատ հանդես եկանք: Շախմատում հաճախ, երբ պարտություններ ես կրում, մարդիկ կարծում են, որ դու արդեն չես կարող նախկինի պես հաղթել: Գեղեցիկ զգացողություն է, երբ հետ ես գալիս եւ նորից ցույց ես տալիս քո ուժը:
Այս հավաքի ժամանակ զգացի՞ր այդ ուժը:
Ես գիտեմ, որ մենք ուժեղ թիմ ենք: Եթե գիշերը ժամը երեքին տղաներին արթնացնես, նրանք իրենց խաղը կխաղան, քանի որ շատ պատասխանատու են: Ես չեմ զգում, որ մենք վատ ենք խաղում: Եվրոպայի առաջնությանը լավ էինք խաղում, բացի ինձնից, իսկ աշխարհի առաջնությանը երեւի հոգնեցինք: Ես գիտեմ, որ մենք աշխարհի լավագույն թիմն ենք, եւ կարեւոր չէ՝ կողքից ինչ են ասում: Գուցե, մի քանի տարուց մենք չլինենք, բայց այս պահին մենք կանք: Մեր անկեղծությունն ու մտերմությունը թույլ չի տա, որ մենք ամեն բան ինքնահոսի թողնենք: Ոչ մեկս տախտակի առջեւ չի նստի, եթե վստահ չլինի, որ պատրաստ է հաղթելու:
Վլադիմիր Հակոբյանը նախորդ Օլիմպիադայից հետո հայտնեց, որ ցանկանում է լքել հավաքականը: Այս պահին նա անփոխարինելի՞ է, թե՞ կա արժանի փոխարինող :
Նա գիտի, որ այս պահին մարդ չկա, ով կարող է լիովին իրեն փոխարինել: Դա խնդիր է: Այս Օլիմպիադայից հետո, որը մենք կարծում ենք կհաղթենք, եթե Վլադիմիրը խոստանա, որ կաշխատի երտասարդների հետ, գուցե իրեն բաց թողնենք, բայց եթե չհաղթենք, նրան որպես պատիժ՝ կպահենք:
Երկու տարի չես կարողանա մասնակցել աշխարհի առաջնությանը: Ի՞նչ ես պատրաստվում անել այս ընթացքում:
Պետք է պատրաստվեմ, ուժեղանամ, հասկանամ՝ ինչ անեմ, որ ավելի լավ խաղամ: Պետք է ապացուցեմ, որ հավակնորդների մրցաշարում իմ խաղը չխաղացի:
Ունե՞ս ծրագրած մրցաշարեր մինչեւ տարեվերջ:
Այս պահին աշխարհում խառը իրավիճակ է: Դեռ պարզ չէ՝ ինչ կլինի: Մի քանի ամսից կիմանամ՝ աշնանն ու ձմռանը ինչ մրցումների կմասնակցեմ:
Շվեյցարիայի մրցաշարում Շառլ Ազնավուրը եկավ քեզ աջակցելու: Ի՞նչ տպավորություն ստացար նրանից:
Երբ փոքր էի, երբեք չէի մտածի, որ Ազնավուրը իմ խաղում առաջին քայլը կանի: Մեծ պատիվ էր նրա հետ շփվելը: Մոտ 40 րոպե զրուցեցինք: Շատ հումորով մարդ է, մեծ սրտով հայրենասեր: Նրա հետ ամեն լեզվով կարող ես շփվել:
Վերջերս լուսանկար էիր տեղադրել, որ տանգո պարել ես սովորում: Հաջողություններ ունե՞ս:
Ես շատ եմ սիրում պարել: Պարել չգիտեմ, երեւի դրա համար եմ սիրում: Այն, ինչով քիչ եմ զբաղվում, շատ եմ սիրում՝ պարել, խոհանոցում պատրաստել:
Վերա Մարտիրոսյան
Հետևեք NEWS.am SPORT-ին Facebook-ում, Twitter և Telegram-ում